Gratis afbeeldingen zoeken voor je site en blogs

De meeste ondernemers gebruiken op hun site eigen beeldmateriaal óf gratis stockfoto’s. Maar je kan ook via Wikipedia gratis afbeeldingen zoeken. Je bent dan wel gebonden aan de Creative Commons. Ik leg je er alles over uit.

Voordat ik begin, even iets wat je NOOIT moet doen.
Ga nooit maar dan ook nooit via Google afbeeldingen zoeken!

Je schendt al snel het copyright, en dat kan je een boete van een paar honderd euro opleveren. Je vindt ook vaak kopieën. Dat kan zomaar een kopie zijn van een plaatje waar wél copyright op zit. Als de fotograaf dat ontdekt, ben je alsnog de pineut.

Sommige ondernemers denken dat copyright betekent dat je een plaatje best mag gebruiken, zolang je maar de bron vermeldt… Fout!

Bron- of naamsvermelding is zelden genoeg. Dus ook al ben je fan van Loesje, LiefLeven of Fokke & Sukke: gebruik die afbeeldingen nooit op je site of op social media!

Rechtenvrij beeldmateriaal bestaat eigenlijk niet

De maker heeft altijd intellectueel eigendom. Maar hij mag daarmee doen wat hij wil: ook het beeldmateriaal vrijgeven. Iemand doet dan afstand van z’n rechten, dus van het copyright. Zo ontstaat rechtenvrij beeldmateriaal (=royalty free). Rechtenvrij betekent:

• dat de maker niets aan het beeld verdient;
• dat je de plaatjes ook voor commercieel gebruik mag inzetten;
• dat je de plaatjes naar eigen inzicht mag bewerken.

Vergis je niet: ook blogs vallen onder commercieel gebruik. Altijd!

Shutterstock, een databank met betaalde stockfoto’s, legt uit dat bij blogs sprake is van indirect commercieel gebruik: “Bij indirect gebruik gaat het om inhoud die een bedrijf onder de aandacht brengt, of dat nu gebeurt door middel van handige tips in een blog of via een kerstkaart. […] Uw bedrijf profiteert wel duidelijk van de stockfoto’s op een indirecte manier.”

Eigen beeldmateriaal altijd origineel en exclusief

Ben je zelf goed in foto’s maken? Top!
Logisch dat je dan de meest originele (want exclusieve) plaatjes krijgt.

En niemand anders mag die plaatjes zonder jouw toestemming gebruiken, want het copyright ligt bij jou.

Ben je niet zo goed in foto’s maken? Laat je niet tegenhouden door je innerlijke critici; mensen kijken liever naar onvolmaakte eigen foto’s dan naar gelikte stockfoto’s. Je hoeft echt geen fotocursus gevolgd te hebben om eigen beeldmateriaal te kunnen gebruiken.

Gratis stockfoto’s met een eigen sausje

Zie je het niet zitten om zelf foto’s te maken of heb je daar geen tijd voor? Dan kom je al snel uit bij stockfoto’s. Letterlijk ‘foto’s op voorraad’. Dus kant-en-klaar te downloaden.

De laatste 10 jaar heeft het gebruik van stockmateriaal een enorme vlucht genomen. Soms staan er zelfs stockfoto’s bij achtergrondartikelen in de zaterdagbijlage?! Zo besparen kranten (helaas!) structureel op de inzet van professionele fotografen.

Sommige gratis afbeeldingen kom je echt overal tegen. Daar houden mensen niet van. Die plaatjes voegen meestal ook weinig toe aan je verhaal. Je kent vast dit plaatje:

Je ziet dit plaatje in advertenties, op websites, in blogs. Brrr….

Maar je kan op verschillende manieren zo’n plaatje bewerken. Ik gebruik de gratis tool Canva om beeld te bewerken. En dan maak je er bijvoorbeeld dit van (disclaimer: ik ben waardeloos als designer, het gaat om het idee!).

Dus ik heb een detail gepakt dat me goed uitkomt (het horloge) en heb er een tekst in gezet. Je kan nog verdergaan met bewerken:

Filter eroverheen, horizontaal gespiegeld. En dan lijkt het al een stuk minder gelikt.

Dus mijn advies als je gratis afbeeldingen van een stockfoto website gebruikt: gooi er je eigen sausje overheen (liefst aansluitend bij je huisstijlkleuren) om er iets ‘eigens’ van te maken.

Het plaatje hierboven kwam ik tegen op de 1e pagina van pixabay.com toen ik zocht op het woord ‘computer’. Maar klik je even door, dan kom je al snel wat minder gelikte foto’s tegen die je bovendien minder vaak worden gebruikt.

Een tikje exlusiever: betaalde stockfoto’s

Als je betaalt voor stockmateriaal, dan zijn het nog steeds geen exclusieve foto’s. Maar je komt ze niet overál tegen. Logisch, want veel ondernemers gaan niet betalen voor plaatjes als er ook zoveel gratis materiaal te vinden is 😉

Mijn top-10 websites voor betaalde en gratis stockfoto’s

Op de volgende website vind je naast betaald en gratis stockmateriaal vaak ook video’s, pictogrammen en andere illustraties die je kan gebruiken.

Ik heb alleen de sites opgenomen waar ik ervaring mee heb en waarbij de betaalde stockfoto’s nog wel betaalbaar zijn:

• Pixabay (gratis stockfoto’s en illustraties, je kan in het Nederlands zoeken)
• Unsplash (beetje hetzelfde als Pixabay, maar helemaal Engelstalig)
• Pexels (ook een enorme verzameling gratis stockfoto’s, Engelstalig)
• Adobe Stock (betaald stockmateriaal, Nederlandstalig, 10 downloads gratis)
• Shutterstock (€29 per maand voor 10 rechtenvrije downloads, ook muziek)
• Gratisography (kleinere verzameling, gratis, in mijn ogen wat artistieker beeld)
• Freeimages (vergelijkbaar met Pixabay, zoeken kan in het Nederlands)
• iStock (werkt met credits vanaf €7, zoeken kan in het Nederlands)
• RGBStock (vergelijkbaar met Unsplash, dus gratis maar Engelstalig)

Wikimedia Commons: afbeeldingen zoeken via Wikipedia

Veel minder bekend is Wikimedia Commons, onderdeel van Wikipedia. Het beeldmateriaal is veel minder gephotoshopt dan de meeste stockfoto’s en… het zijn ook gewoon gratis afbeeldingen. Ik leg zo uit hoe dat in z’n werk gaat.

Bovendien vind je op Wikipedia / Wikimedia ook foto’s van bekende personen. Willem-Alexander, Tony Robbins of Trump kom je op stockfoto sites niet of amper tegen. Dus ook voor foto’s van bekende personen is Wikipedia ideaal.

Zoals je ziet hou ik van praktische tips. Mijn e-book ‘Mijn beste 39 tips over zakelijk bloggen’ staat vol met makkelijk toepasbare tips. Een leuke startersgids, en een handige checklist voor als je al langer aan het bloggen bent.

De fotografen die hun foto’s uploaden naar Wikipedia, geven hun beeld vrij maar doen geen afstand van de rechten. In bijna alle gevallen is naamsvermelding verplicht.

Of je het beeld mag bewerken, hangt af van de zogeheten Creative Commons attributen. Daarover zo meteen meer.

Wil je afbeeldingen zoeken die je minder vaak op internet tegenkomt? Bekijk dan dit filmpje (6:10) waarin ik laat zien wat er naast gratis stockfoto’s mogelijk is via Wikipedia.

Wat is Creative Commons?

Met een Creative Commons licentie behoudt de maker alle rechten, maar geeft hij anderen toestemming om zijn werk – onder bepaalde voorwaarden – te verspreiden.

Zonder zo’n licentie zou iedereen expliciet toestemming aan hem moeten vragen of ze je werk mogen gebruiken. Een Creative Commons licentie maakt in één klap duidelijk hoe je iemands werk mag gebruiken.

Je kent vast de term ‘alle rechten voorbehouden’. Een Creative Commons-licentie betekent zoiets als ‘sommige rechten voorbehouden’.

Creative Commons attributen en licenties

Met de verschillende attributen kiest de maker wat anderen wel en niet mogen met zijn foto’s en andere illustraties.

Er zijn 4 zogeheten attributen binnen Creative Commons:

1. BY: naamsvermelding verplicht
2. SA: gelijk delen (share alike) > hergebruiken onder dezelfde licentievoorwaarden
3. ND: geen afgeleide werken (non derivative) > je mag het plaatje niet bewerken
4. NC: niet-commercieel > dat heb ik aan het begin van deze blog uitgelegd

Voorbeeld: als je een plaatje tegenkomt met CC BY-SA, dan moet je bij hergebruik de naam van de maker erbij zetten. Je mag het plaatje bewerken en commercieel gebruik is toegestaan, zolang je het (nieuwe) werk maar weer CC BY-SA meegeeft.

Als ondernemer kan je weinig met Creative Commons licenties met NC erin, omdat al je marketing onder ‘commercieel gebruik’ valt.

In de praktijk komt vooral CC BY-SA veel voor, zeker op Wikipedia (Wikimedia Commons).

O ja, achter een Creative Commons licentie staat een getal. Trek je daar niks van aan; je moet het alleen overnemen 😉

Publiek domein: CC0

Verder heb je nog CC0. Dat is eigenlijk geen licentie. Het geeft aan dat het werk ‘publiek domein’ is. De maker heeft afstand gedaan van zijn auteursrecht. CC0 foto’s mag daarom mag je gebruiken waar je maar wilt, je mag het bewerken en naamsvermelding is niet nodig.

Zo komt de illustratie hierboven van Wikimedia Commons. Ik ben superblij met dit plaatje van Jo Kalliauer. Ik noem nu zijn naam, maar dat hoeft niet, want hij heeft de illustratie zelf vrijgegeven als CC0.

Zorg dat beeldmateriaal toegevoegde waarde heeft

Ik wens je veel succes je eigen beeldmateriaal maken, en met afbeeldingen zoeken die je je eigen sausje meegeeft. Maar vergeet niet dat je dus ook via Wikipedia mooie afbeeldingen kan vinden (en je weet nu hoe je de Creative Commons licenties moet interpreteren).

Plaatjes zijn leuk. Mensen houden van afwisseling maar niet van bladvulling. Je afbeeldingen moeten dus wel iets toevoegen een de inhoud.

Waar haal jij het beeld bij je blogs meestal vandaan?

Ook interessant voor je:

• Afbeeldingen optimaliseren doe je zo!
• Alle afmetingen voor Facebook plaatjes op een rij (2019)
• Spreektaal schrijven voor lekker leesbare teksten